De Dorsmachine komp er an.

As teengwoordeg het koorn riepe is dan wordt de loonwarker bespreuken en die komp mit een grote combine en ’s aovends  heb ie het zaod in de zakken en het stroo an pakkies of grote rolln op ’t laand liggen wat een gemak he, dat was vrogger wel aans, ik kan mij nog goed de tied herinnern van net nao de oorlog en begun jaoren –50 toen hadden al die keuterboerties een kaampie koorn van een paar akker tot zeg mar een bunder`en dat was dan meestal rogge of haver of tarwe vaake veur eigen gebruuk en natuurlijk veur ’t vee want haversro was ’s winters goed voer veur ’t vee.
Mar umdat het bij oons toen nog een wirwar van wieken was mus alles mit de haand gebeurn en ’t vervoer mit de bok.Want bij oons op de wieke kun ie ok niet mit peerd en karre komen dus dan mus ie alles naor de bok dragen, dat gebeurde dan op tweedraagstokken van zeg mar 3 meter lang en die worden dan op de grond legt zo’n 2 meter der tussen en daor worden dan de bossen oplegt zoveule as ie mit 2 man kun dragen en zo bracht ie dat dan naor de bok toe.
Het koorn maain gebeurde mit de zichte en de welhaoke dan kwaamp er iene achteran en dat was meestal de vrouwe die mus de bossen bienden, haver kwaamp iene baand umme en rogge twee umdat rogge veule langer was.Weer wat jaoren later deden ze dat mit een maaimachine mit een peerd er veur nou dat gunk dus al een hiel stuk makkelijker. En in de jaoren ”60 toen kwaamp er de zelfbiender nou nou dat was jao wat het koren maaien en dan zulf ok nog bienden ja dat was weer een hiele veuruutgang. Tegen de aomd dan worden de bossen op hokken ezet um te dreugen nou en dan nao een dag of wat as er sprake van was dat de dorsmachine kwaamp dan worde de bok ophaalt en het mus natuurlijk wel dreug weer wezen dan worde op draagestokken alles naor de bok esjouwd het worde allemaole netties opstapeld een dekkleed er aover want het kun best een paar daangen duurn veur ai an de beurte waarn want er lag soms een hiele rij in ’t zuderpgaonde op zien beurte te wachten.
Want de dorsmachine kwaamp dus één keer per jaor zo teeng de harfst as ’t eerste koorn maaid worde en dan hadden ze een vaste plek achter Jan vd Weide an de carstenswieke op de hoek mit het zuderopgaonde daor had Jan vd Weide een fietsemakerije en op de hoek van de carstensdiek woonde Berend Fieten en die had achter zien grond langs een pad naar de carstenswieke en daor had Jan vd Weide een garage staon want hij was de eenigste in de buurte die een auto hadde. En langs dat pad gung ok de dorsmachine naor de carstenswieke want die bokken mit koorn mussen allemaole de carstenswieke in.

As de eerste bokken mit koorn anlegt wordn in ’t zuderopgaonde dan wusse wij as kiender al dat de dorsmachine gauw kwaamp en daor verheugden wij oons van teveurn al op want op die grote bulten mit stropakken wat kun ie daor geweldig op speuln zo deden wij wegkroepertie tussen de stropakken en ai dan ok nog een pak stro aover oe hen trokken dan kun je toch gien iene vienn of ie gooidn er ies iene in de kafbulte nou dat was altied dikke pret, mar as de machine in warking was mussen wij uut de buurte blieven want dat was jao levensgevaorlijk mit al die lange draaiende riemen.
Het plaatsen van de dorsmachine was nog een hiel wark, eerst worde de dorskaste op zien plek ezet en vervolgens kwaamp de pers daor achter zodat het stro vanuut de achterkaante van de dorskaste in de opvangbak van de pers viel dan werden alle wielen vast zet op holten blokken vervolgens kwaamn de kafpiepen er an en dan mus die zwaore trekker er veur dan werd de andrief reeme er anbracht en strak etrokken en dan kun het eingelijke dorsen begunnen.Ik heb mij vrogger wel ies ofvraogd waorumme as er een slag indie reme zat as de dorsmachine warkte en iene die jaoren bij de dorsmachine warkt hef kun mij daor alles aover vertellen, hij vertelde mij dus as die slag niet in de reme zit loopt de dorsmachine de verkeerde kaante op of ie mussen de trekker an de aandere kaante van de machine zetten en dat kun dus ok niet dat was mij dus dudelijk.

Het dorsen op zich was best nog een umslachtig wark want elke bos rogge kwaamp bij verschillende meensen an de vorke. De eerste die stunt op de bok en die gooide ze mit de vorke op de wal daor stunt er weer iene die de bossen naor boven steuk op de dorskaste en daor stunt er dan weer iene die de banden deursneed en er veur zorgde dat de bossen achter mekaar in de dorskaste kwamen.en an de veurkaante van de dorskaste werd het graan opvangn in zakken en ofweugen een mud haver was naor ik weet 50 kg en een mud rogge 70 kg de zakken kwamen dan op een zakkenheffer te staon en die bracht ze zo wiet naor baoven dat de boer ze makkelijk op de rugge kun kriegen. Ok was er nog een aparte opvang veur onkreudzaoden want die gebruukte de boer weer um deur het zaod dat hij veur het varkensvoer gebruukte te mengen.

Op de stropers zat een zg peerdekop die het stro stief in de pers drokte, an de stropers warkten drie mensen de naoldinvoerder zorgde er veur dat de pakken op de juuste lengte maakt worden deur de naolde tussen de pakken te stikken, dit was een secuur warkie want de naolde mus er inbracht worn  op het moment as de perswagen in zien achterste stand stunt en ai dat niet op tied deden leverde dat nogal ies een kromme naolde op en dan mus ie ok nog zorgen veur het vastbienden en het ofknippen van het draod.En dan was er nog de pakkendrager die nam de stropakken zodra die uut de pers kwaam op de rogge en stapelde die dan op een grote bulte en die gung trapsgewies naor baoven um de bulte mar zo hoog meugelijk te kriegen en dat waarn toen gien stropakkies zo as ze teengwoordeg uut de combine koomt nee die waarn meer as één keer zo groot, het waarn dan ok flinke kerels die bij een dorsmachine warkten en um gien stro en kaf in de nekke te kriegen maakten ze van een juutezak een puntmusse die as heur ok aover de rogge hung. As dan een boer zien bokvol er deur was kun hij het zaod weer in zakken in de bok zetten en metnemen naor huus  daor worde het gedeeltelijk verkocht mar ok een deel worde zulf gebruukt veur veevoer mar het gebeurde ok nog wel ies dat ze er direkt mit naor Dirk Eshuus naor de meule gungen en dan het metééne lieten maalen want ze waarn ja toch al dichte in de buurte. Het roggestro werd meestal gebruukt veur strooisel in de stallen en de varkenshokken mar het haverstro was weer een goed veevoer en natuurlijk as beddestro want in de bedsteden lag aoveral stro in en ai al een slaopkamer hadden mit een ledikant dan gebruukten ze een strozak. Ok de haverdoppen kregen nog een goeie bestemming daor vulden de meeste mensen de kussens mit. Ik kan mij nog wel herinneren dat er soms wel meer as 25 bokken mit koren in ’t zuuderopgaonde lagen te wachten tot ze an de beurte waarn en as er dan een bok mit mooie haver an de beurte was dan haalden wij een paar zakken mit haverdoppen op want daor worden dan de kussens mit vult en dan hadde wij veur de winter weer een hiel schoon bedde.
Ik kan mij nog herinneren dat in de jaren 50 toen de dorsmachine an ’t zuuderopgaonde stunt er een keer een ernstig ongeluk mit gebeurt is, op een gegeven moment knapte die lange andriefreme en de machinist die meestal in de buurte van de trekker was kreeg een klap van die reme in zien gezichte hij hef het wel aoverleeft mar hef er wel een deerlijk verminkt gezichte van aoverheuln.

Elim 8-8-2008